Lịch sử hình thành khu di tích

Khu di tích chúng tôi muốn nói đến là đền thờ danh tướng Nguyễn Tri Phương tại phường Bửu Hòa, Thành phố Biên Hòa (Đồng Nai). Nguyên thủy nơi đây là miếu thờ thành hoàng do người dân làng Mỹ Khánh (thuộc dinh Trấn Biên cũ) lập nên.

Đầu thế kỷ 19, do sự phát triển của địa phương, ngôi miếu được sửa sang nâng cấp để trở thành đình Mỹ Khánh. Năm 1873, để bày tỏ lòng ngưỡng mộ danh tướng Nguyễn Tri Phương bỏ mình sau khi đã chiến đấu ngoan cường với giặc Pháp, bà con Mỹ Khánh tạc tượng ông đưa vào thờ như vị phúc thần của làng. Từ đó, đình có thêm tên gọi là đền thờ Nguyễn Tri Phương.

Đền thờ Nguyễn Tri Phương đã được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1992.

Trên diện tích rộng 3000m2, đền được xây dựng theo hình chữ “công” với tiền đình, chánh điện và nhà khách. Cả ba đều lợp mái bằng ngói hình vảy cá. Trên đỉnh chánh điện có lưỡng long tranh châu và cặp phụng hoàng bằng gốm men xanh.

Đền thờ Nguyễn Tri Phương

Ngoài sân, tấm bia đá ghi lại công trạng của Nguyễn Tri Phương được dòng tộc của ông khắc ghi dựng lên vào những năm đầu của thập niên 1990. Ngoài ra, khu di tích còn có bàn thờ thần nông, đài chiến sĩ và một nhà thờ trong đó có tượng Nguyễn Tri Phương, hai con hạc và một bát nhang thật lớn.  

Bên trong đền thờ

Bên trong chánh điện, nhiều bức hoành phi, liễn đối sơn son thếp vàng đồ bát bửu, giá binh khí, áo mão có từ hàng trăm năm được trưng bày làm tăng vẻ trang nghiêm trong chánh điện ...

Một bộ áo mão được cho là do vua ban cùng bộ bát bửu bằng đồng đặt thẳng hàng hai bên hàng cột chính. Trên điện thờ, tượng Nguyễn Tri Phương được tạc bằng gỗ mít theo tương truyền do một bô lão trong làng khéo léo tạo nên.

Chúng tôi đến thăm đền vào dịp Tết. Mặc dù đền thờ Nguyễn Tri Phương đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1992 nhưng vào những ngày đầu năm mới cánh cổng đền vẫn khóa chặt. Phải khó khăn lắm mới có một cụ già mở khóa cho chúng tôi vào.

Khung gỗ bị mục được bó lại bằng những thanh sắt.

Ông là Phạm Văn Hê còn có tên là Năm Gạo, 82 tuổi Phó Ban quý tế của đền thờ. Dường như đoán được thắc mắc của chúng tôi, ông bày tỏ: “Có còn gì nữa đâu mà xem. Mất hết rồi. Từ nhiều năm nay, bọn trộm vào đây lấy hết đồ thờ, bất cứ thứ gì bán được chúng đều lấy. Hiện nay, những đồ thờ như lư hương đã được thay thế bằng loại lư nhựa bán ngoài thị trường bởi lư đồng đã không còn”.

Trộm không chừa một thứ gì

Ông đưa chúng tôi vào đền thờ. Trước khi vào, ở gần cửa, thấy một đống cát ngổn ngang những mảnh sành, ông nói: "Lưỡng long tranh châu trên nóc mà nó vẫn lấy. Bê đi không được chúng đập bỏ lại đó…".

Bước vào trong, ông chỉ lên trên mái, nhiều mảng ngói đã không còn được thay tạm bằng những tấm kính. Sườn nhà bằng gỗ cũng đã mục nát nhiều chỗ. Máng xối đã được thay thế bằng những tấm tôn. Bên dưới, đền hoàn toàn trống. Một vài chiếc bàn chơ vơ. Trên bục thờ, hương tàn khói lạnh…

Mái ngói bị vỡ phải lắp tạm bằng kính.

Đưa chúng tôi vào chánh điện, ông Năm Gạo chỉ những lư hương bằng nhựa rồi nói: “Trước đây, các lư hương bằng sứ Bát Tràng đã bị mất trộm. Không riêng gì lư hương, các chậu hoa bằng sứ cũng bị lấy mất nên phải thay thế bằng đồ nhựa bán ngoài thị trường…”.

Một chút ánh nắng lọt vào, chúng tôi nhìn lên mái. Nhiều miếng ngói đã bị vỡ lộ ra khoảng trống. Nắng đã vào thì mưa cũng sẽ đến. Những vật thờ cúng rồi sẽ ra sao?

Chánh điện

Chợt nhìn đến giá binh khí chỉ còn là những chiếc cán gỗ. Ông Năm Gạo cho biết, những chiếc lưỡi binh khí bằng đồng cũng đã bị trộm mất. Nghĩa là trong đền thờ, ở chánh điện hay bất cứ nơi đâu trong di tích, vật gì có thể bán được đều đã bị trộm lấy đi.

Lưỡng long tranh châu trên nóc bị lấy xuống và đập bể.

Ông tiếp tục hướng dẫn chúng tôi ra sân. Một hàng trụ, mỗi trụ gồm 12 ngọn đèn cũng đã bị lấy mất. Trên sân chỉ còn trơ gốc trụ. Ông chỉ ra phía hàng rào sát bờ sông, một khoảng sắt cũng đã không còn.

Phải đợi đến hết Tết, sáng ngày 8/2, chúng tôi đến Bảo tàng Đồng Nai để tìm hiểu thêm vụ việc. Sau hơn 2 giờ chờ đợi chúng tôi mới được phòng Hành chính cho biết, theo Quyết định số 39/2018/QD-UBND, đi tích đền thờ Nguyễn Tri Phương đã được giao về cho UBND Thành phố Biên Hòa.

Ông Năm Gạo chỉ cho chúng tôi xem một lư hương bằng nhựa bán ngoài thị trường được mua về để thay thế lư đồng bị mất cắp.

Tại UBND Thành phố Biên Hòa chúng tôi được nhân viên Minh Đức yêu cầu chờ vì UB bận họp đầu năm. Sau hơn 1 giờ vẫn không có tín hiệu gì, chúng tôi được anh cho biết, "Cuộc họp không biết bao giờ xong. Thôi anh về và gởi câu hỏi chúng tôi sẽ chuyển đến giới chức có thẩm quyền trả lời".

Mái chánh điện cũng bị bể ngói

Anh cho chúng tôi số điện thoại và địa chỉ email để tiện liên lạc. Những câu hỏi được gửi ngay hôm sau. Xác minh qua điện thoại, anh Dức thừa nhận đã nhận được mail. Anh cũng đã in và chuyển đến người phụ trách.

Giá binh khí chỉ còn trơ cán gỗ.

Hàng trụ đèn 12 ngọn bị tháo mất chỉ còn trơ gốc.

Đã qua một tuần chờ đợi, đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được phản hồi của UBND thành phố Biên Hòa.

Di tích đền thờ Nguyễn Tri Phương vẫn chìm trong hiu hắt …

Trần Chánh Nghĩa

Huyền tích ngôi cổ tự bên gốc củ chi ở Long An

Chùa Phước Định không khang trang, bề thế như nhiều cổ tự khác trong vùng. Tuy nhiên, chùa được nhiều người biết đến bởi có những câu chuyện, giai thoại ly kỳ.

- Tôi rất bất ngờ trước hiệu ứng mà Đào, Phở và Piano có được ở thời điểm hiện tại, không ngờ phim lại "hot" đến thế. Bởi trước đó, tôi không nghĩ tác phẩm này sẽ có cơ hội tiếp cận được với số đông khán giả, nhận được sự quan tâm và ủng hộ lớn tới vậy.

Đây có lẽ cũng là một tín hiệu vui, để qua đó các cơ quan chức năng, giới chuyên môn sẽ đầu tư, phát triển dòng phim lịch sử cũng như phim Nhà nước. Bởi chúng ta đều biết, không có gì truyền tải các thông điệp nhanh và dễ chạm vào trái tim mỗi người bằng nghệ thuật.

Theo anh, vì sao 'Đào, Phở và Piano' lại đạt được hiệu ứng mạnh mẽ tới vậy?

- Tôi nghĩ đề tài về lịch sử, lòng yêu nước vẫn luôn hấp dẫn người xem nhiều thế hệ. Đào, Phở và Piano tái hiện lại những ngày tháng vừa khó khăn, vừa hào hùng.

Ở đó, con người sẵn sàng đứng lên bảo vệ mảnh đất họ đang sống và những người họ thương yêu. Trong trái tim và tâm hồn họ là khát khao hòa bình, mong muốn được ăn bát phở, nghe một bản nhạc, ngắm hoa đào ngày Tết.

Phim được lan tỏa mạnh mẽ bởi những clip ngắn ấn tượng được các TikToker, Facebooker chia sẻ. Tôi rất cảm ơn họ, bởi nhờ thế, Đào, Phở và Piano mới được biết tới nhanh và có hiệu ứng mạnh mẽ tới vậy.

Một yếu tố khác, đương nhiên chỉ mang tính suy đoán của cá nhân tôi, đó là hiện nay phim giải trí chiếm số lượng lớn trên thị trường. Không ít khán giả thích thú với việc thưởng thức một tác phẩm giàu tính nghệ thuật, để mang lại những cảm xúc mới mẻ và khác lạ.

Cơ duyên khiến anh tham gia 'Đào, Phở và Piano' được bắt nguồn như thế nào?

- Một ngày, khi đang ngủ, bỗng nhiên tôi nhận được cuộc điện thoại của người tổ chức sản xuất dự án này.

Anh nói đạo diễn Phi Tiến Sơn muốn gặp tôi, sau khi đã xem diễn xuất của tôi tại một số bộ phim truyền hình trước đó. Nhờ sự tin tưởng của anh Sơn, vai của tôi được chỉ định luôn, không phải trải qua giai đoạn casting (tuyển diễn viên).

Cầm kịch bản phim, tôi xúc động, hào hứng nên lập tức nhận lời, đầu tư thời gian để nghiên cứu và hóa thân vào nhân vật.

Nhìn lại, anh thấy còn điều gì nuối tiếc ở dự án điện ảnh này?

- Dự án phim có thể còn nhiều thiếu sót, chưa thực sự xuất sắc như những gì mọi người mong đợi. Khi xem lại, cũng có những phân cảnh tôi nghĩ nếu có cơ hội làm lại, tôi sẽ làm tốt hơn.

Thế nhưng, tôi hi vọng đây sẽ là tiền đề để sau đó sẽ có nhiều hơn những bộ phim về lịch sử, đất nước và con người Việt Nam gửi tới các bạn trẻ và bạn bè quốc tế.

Trong số các nghệ sĩ biểu diễn tối 17/8 tới có Dương Đức Minh sinh năm 2011, đang là học sinh violin hệ trung cấp 4/9 dưới sự giảng dạy của giảng viên NSƯT Dương Minh Chính. Trong thời gian học tập, Minh đã tham gia biểu diễn độc tấu cùng dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Việt Nam (VNSO) và đạt giải Nhì trong Cuộc thi Âm nhạc Mùa Thu 2023 độc tấu violin.

NSND Bùi Công Duy – Phó giám đốc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam chia sẻ, từ nhiều thế hệ lãnh đạo đi trước đã luôn quan tâm, đặt vị trí ưu tiên hàng đầu cho sứ mệnh đào tạo trồng người, chuẩn bị và phát triển cho đội ngũ tương lai kế cận. Trong những năm trở lại đây, Học viện đã định hướng, tăng cường đẩy mạnh đào tạo đi đôi với thực hành trên diện rộng để thúc đẩy các nghệ sĩ trẻ sớm được làm quen với sân khấu lớn, chuyên nghiệp, giúp bộc lộ và thể hiện những thiên hướng năng khiếu bẩm sinh, từ đó xác định rõ mục tiêu phát triển cho tương lai.

Chương trình biểu diễn tối 17/8 được biên tập đa dạng với các bản Concerto giao thoa giữa thời kỳ từ baroque đến hết thời kỳ lãng mạn của các tác giả nổi tiếng như A. Vivaldi, G. Telemann, J. Haydn, W. Mozart, E. Grieg, M. Bruch…. Những nghệ sĩ độc tấu trẻ trong đêm nhạc phần lớn có thành tích học tập xuất sắc, đoạt giải thưởng cao tại các cuộc thi âm nhạc quốc gia và quốc tế. Đây là cơ hội quý báu và là nguồn động lực tích cực để các nghệ sĩ độc tấu của Dàn nhạc giao hưởng Trẻ VNAMYO có cơ hội thể hiện và tỏa sáng theo cách của mình.

Được thành lập và đặt nền móng từ những năm 1970 - 1980, VNAMYO đã hoạt động trở lại từ năm 2022 và trở thành dàn nhạc có hoạt động thường niên dành cho học sinh, sinh viên, VNAMYO được trực tiếp chỉ đạo và định hướng phát triển bởi Ban giám đốc Học viện cùng các thành viên Ban cố vấn nghệ thuật, chuyên môn là các nghệ sĩ, giảng viên uy tín của Học viện và các nhà hoạt động âm nhạc trên cả nước.

Với thế mạnh là trường đi đầu trong lĩnh vực đào tạo âm nhạc hàn lâm và thực hành biểu diễn, Học viện định hướng VNAMYO trở thành nơi có môi trường mở, gần gũi, thân thiện, chia sẻ, đủ chuẩn chất lượng để mọi học sinh, sinh viên có thể dễ dàng giao lưu, thể hiện tài năng sáng tạo và biến giấc mơ của mình trở thành hiện thực. VNAMYO tổ chức thi tuyển định kỳ 2 tháng 1 lần cho các học sinh, sinh viên có độ tuổi từ 10 trở lên đang theo học nhạc cụ phương Tây, đủ năng lực và mong muốn được tham gia biểu diễn trong Dàn nhạc.

Những năm gần đây, dưới sự dẫn dắt của hai nhạc trưởng Đồng Quang Vinh và Trần Nhật Minh, Dàn nhạc đã có nhiều chương trình đặc sắc, thường xuyên được biểu diễn cùng các nghệ sĩ chuyên nghiệp nổi tiếng trong nước cũng như quốc tế như nghệ sĩ violin Chương Vũ, nghệ sĩ cello Kang Ji-Seong (Hàn Quốc), nghệ sĩ sáo Lê Thư Hương và các ca sĩ opera Asa Jager (Thụy Điển), Angela Nisi (Italy), Vitaliy Kovalchuk (Ukraine), Diva Mỹ Linh, ca sĩ Đào Mác, Phạm Thu Hà...

Năm 2024, Dàn nhạc vinh dự hợp tác với Dàn nhạc Giao hưởng Trẻ thế giới thực hiện dự án Âm thanh của tình anh embiểu diễn thành công hai đêm nhạc chuyên nghiệp đỉnh cao tại Hà Nội dưới sự dẫn dắt của nhạc trưởng tài ba Damiano Giuranna. Các hoạt động thực hành biểu diễn của VNAMYO là định hướng tới cộng đồng nhằm lan toả, truyền bá những giá trị văn hoá nghệ thuật và nâng tầm cho vị thế đào tạo của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. 

Quỳnh An
Ảnh: BTC